Tôi sinh ra và lớn lên ở làng Trần Xá, một vùng quê nơi ngã ba sông Long Đại – Kiến Giang – Nhật Lệ mênh mang trời nước đã làm biết bao nhà thơ, nhà văn phải tốn không ít giấy mực cho những tác phẩm với cảm xúc thăng hoa của mình. Vùng quê hữu tình nên thơ đó đã gắn bó với tuổi thơ tôi, với cây đa, bến nước, đường làng, với đám bạn bè cùng trang lứa cắt cỏ, chăn trâu, tòng ngòng tắm sông những trưa hè trên sông Nhật Lệ. Ký ức và kỷ niệm những ngày thơ trẻ gắn bó trên quê hương mãi mãi là hành trang không thể thiếu trong cuộc đời của tôi.
Ông Mai Văn Sơn, sinh năm 1936 tại xã Lộc Điền, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên là con trai của của Liệt sỹ Mai Văn Duy (1907 -1967). Cụ Mai Văn Duy là cán bộ lãnh đạo Huyện ủy Lộc Điền cùng vợ là cụ bà Nguyễn Thị Xuyến và con trai là ông Mai Văn Sơn hai liên lạc viên của Huyện ủy Lộc Điền tập kết ra miền Bắc theo Hiệp định Giơ-ne-vơ năm 1954.
Trong không gian yên lặng đêm khuya của thành phố du lịch biển Vũng Tàu, thoang thoảng ở đâu xa, những tiếng hát phát ra từ căn nhà góc phố của tôi:
“ Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày
……………………………
Quê hương nếu ai không nhớ
Sẽ không lớn nổi thành người”.
Những câu hát quen thuộc đã làm cảm xúc trong tôi trào dâng với những kỷ niệm xa xưa đưa tôi gợi nhớ về nguồn cội. Làng Trần Xá thân thương là quê hương tôi, nơi chôn rau cắt rốn, nơi tôi sinh ra và lớn lên với bao nhiêu kỷ niệm vui buồn của những ngày thơ trẻ.
Làng Trần Xá quê tôi ở ngã ba sông, nơi dòng Kiến Giang duyên dáng hợp lưu cùng dòng Đại Giang từ núi rừng Trường Sơn hùng vĩ về sông Nhật Lệ mộng mơ, với bến nước cây đa, chợ làng và những cánh đồng bát ngát mênh mông. Làng từng có cây Nêu, có Đường Quan đá lát cùng bao công trình kiến trúc cha ông tạo dựng: Đình Làng, Nhà Thờ, Miếu Ông Nghè, Giếng Đa giữa làng và Giếng Chùa cuối Làng đầy ẩm tịch linh thiêng. Làng tôi có hồ nước ngọt không bao giờ cạn làm mát lòng những ngày nóng mùa hạ; những lô cốt với hàng lỗ châu mai, dấu tích của một thời chống Pháp oanh liệt…. Tất cả những nét đó đã tạo ra sự độc đáo của một vùng quê nhỏ bé nơi khúc ruột miền Trung quê tôi.
Hồi còn nhỏ cho đến khi lớn lên, làng quê tôi là một vùng đất rất nghèo khó lại trải qua thời kỳ chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ hết sức ác liệt. Hàng ngày, hàng đêm âm thanh của những tiếng bom, tiếng súng, những ánh chớp và tiếng nổ chát chúa đã luôn tạo ra cảnh rùng rợn bởi sự sống và cái chết trong thời chiến quá mong manh. Rất nhiều lần, máy bay đã dội bom xuống những căn nhà, những trường học gây ra bao chết chóc, tang thương và đau khổ cho người còn sống. Với làng nhỏ bé của tôi mà đã có đến 54 liệt sỹ. Họ đã hy sịnh xương máu vì đất nước, quê hương để cho Tổ quốc hôm nay được phồn vinh.
Rồi chiến tranh cũng qua đi. Nhưng hậu quả để lại thì vô cùng nặng nề vì làng mạc xơ xác tan hoang, cánh đồng thì ngổn ngang những hố bom sâu hắm và khó khăn chồng chất khó khăn. Dân làng làm không đủ ăn, ngày ngày từng người, từng nhà phải lo toan từng bữa cơm và manh áo, thậm chí những lúc giáp hạt bữa cơm độn khoai sắn, bo bo vẫn không đủ. Trong cái đói nghèo (mà sau này lớn lên chúng tôi mới hiểu) tấm lòng cha mẹ thương con là vô bờ bến, cha mẹ phải
nhường nhịn tất cả, đến cùng để lo cho con thêm miếng cơm độn đỡ đói lòng.
Tôi vẫn nhớ hoài kỷ niệm trong một buổi chiều se lạnh, ngọn gió heo may phả lùa từng đợt sóng lên những thửa lúa của cánh đồng. Đứng cuối ngõ làng, mẹ đã tiễn tôi, đứa con thơ dại chập chững bước vào đời đi học xa. Mẹ chỉ cho con được những đồng tiền chắt chiu nho nhỏ nhưng trong lòng chất chứa bao nổi thương yêu, nhung nhớ và hy vọng. Con đi nhưng vẫn quay đầu ngoái lại nhìn cho đến khi bóng mẹ chỉ còn là chấm nhỏ, khuất dần mới òa lên khóc vì nỗi nhớ và thương mẹ. Và còn đây, tiếng còi tàu còn đọng lại trong tôi như một kỷ niệm không phai mờ khi chứng kiến những lần đưa tiễn anh em chúng tôi chia tay nhau trong sự nghẹn ngào của yêu thương vì nghèo khó, thiếu thốn trăm bề phải xuôi ngược học hành, mưu sinh.
Khó khăn rồi cũng qua đi, Làng tôi đã hòa nhập công cuộc đổi mới với bao thế hệ luôn sẵn sàng đương đầu thích ứng với môi trường cuộc sống. Công dân của Làng tôi có mặt từ bắc chí nam, từ trong nước đến ngoài nước và hầu như mọi châu lục đều có mặt. Sự trưởng thành và phát triển trên các lĩnh vực đời sống xã hội thể hiện trình độ tri thức; sự đóng góp và trưởng thành của nhiều lớp con em quê tôi trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh. Nhiều cá nhân tiêu biểu và doanh nhân làng thành đạt luôn hướng về quê hương nơi sinh thành. Ở làng Trần Xá, luôn luôn có sự đổi thay phát triển đi lên. Những hố bom ngày trước nay không còn nữa mà thay vào đó là cánh đồng xanh ngát thẳng cánh cò bay và người lao động được làm chủ trên những sản phẩm mình làm ra. Miếng cơm manh áo không còn là nổi lo của mọi gia đình nữa mà ở đâu, gia đình nào cũng có của ăn của để và đầy ắp những tiếng cười hạnh phúc. Hình ảnh của một làng quê phù trú với hạ tầng giao thông, điện, đường, trường, trạm và các hoạt động tinh thần với các lễ hội, các hội đoàn như những nét chấm phá đặc trưng sự phồn thịnh của một vùng quê.
Trong lần trở về làng gần đây, bỗng dưng những cảm xúc tự hào về quê hương trong tôi dâng trào. Tôi đi lang thang trên những con đường bê tông, vào từng ngỏ hẻm mà hầu hết là những mái nhà ngói tường xây, cây cối sum xuê và nhiều cây cảnh làm đẹp. Niềm vui dâng trào khi tôi đứng ngắm cổng làng đứng sừng sững và vững chắc với kiến trúc độc đáo, cổ kính đường nét sắc sảo, biểu tượng của sự bền vững và ấm no. Đi vào trong làng, một ngôi đình với kiến trúc mang nét cổ xưa, cách bày trí đầy tính nghệ thuật và nhân văn với những đường nét bay lượn nhưng chắc chắn, thể hiện sự điêu luyện của người thợ giỏi. Vào trong đình là bàn hương án, những bài vị, bức hoành phi, câu đối, bình phong được sắp xếp một cách khoa hoc và trang nghiêm như thể hiện sự tinh túy của người dân quê xin dâng hiến. Tôi đã thắp nén hương vái khấn xin Thành Hoàng phù hộ cho dân làng được mãi ấm no và hạnh phúc và lạ thay lòng cảm thấy nhẹ nhàng và thanh thản. Ra khỏi đình làng hướng về bờ sông là khu chợ được xây lại rất khang trang theo kiểu ở một vùng quê miền Trung với con đường ven sông mơ mộng. Chợ tuy nhỏ nhưng rất phong phú các mặt hàng và tôi thích nhất là những con cá, con tôm vừa được đánh bắt còn nhảy “đành đạch” trên những cái “mẹt”. Eo ôi đó là mặt hàng “xa xỉ” của những người sống xa quê như tôi….Tôi xuống bến nước theo con đường trải bê tông, vốc lên mặt mình dòng nước mát sông quê và tận hưởng với cảm giác thích thú. Ngắm nhìn cây đa mới trồng đang đâm chồi nảy lộc thể hiện sức sống mãnh liệt, tôi lại nhớ về bóng hình hai cây đa cổ thụ năm xưa với một niềm ngẩn ngơ, bâng khuâng…
Những đấng sinh thành chúng tôi xin gọi chung là “Mẹ” đã đi xa. Bao lớp người của làng quê cũng như anh em tôi trưởng thành và lớn lên từ nghèo khó vẫn luôn nhớ về quê hương nguồn cội. Từ trong tâm khảm, hai chữ “Quê hương” và “Mẹ” mãi mãi là một hình tượng thiêng liêng mang theo trong suốt hành trình cuộc đời chúng con.
Tiếng chuông đồng hồ làm tôi quay lại hiện tại. Trời! đã 2 giờ sáng rồi ạ, còn bao điều chưa nói hết. Xin tạm gác lại những cảm xúc quá khứ vì công việc đời thường của một ngày mới đang chờ và hẹn ngày tái ngộ trên mảnh đất Trần Xá thân thương.
Đêm Vũng Tàu tháng 12 năm 2014
Nguyễn Văn Khương
Sinh năm: 1969
Quê quán: Trần Xá, Hàm Ninh, Quảng Ninh, Quảng Bình
Hiện sinh sống tại: Thành phố Vũng Tàu
Ảnh cưới của vợ chồng tác giả, nơi có cây đa và bến nước sông quê
Làng mình ai còn nhớ O Gắm không nhỉ. Một người con làng Trần Xá có tuổi thanh xuân nhọc nhằn, vất vả nhưng luôn dành điều tốt đẹp nhất cho những đứa con với tình thương yêu vô bờ bến của người mẹ. Và trời không phụ lòng khi O nhận được sự đền đáp xứng đáng của những đứa con ngoan dành cho mẹ kính yêu.
Sau đây là những dòng tình cảm yêu thương, trân trọng đó của con gái Võ Thị Thái Vượng gửi đến mẹ nhân ngày sinh nhật.
Trân trọng!
BAN BIÊN TẬP
- TRẦN XÁ QUÊ TÔI
- CHUYỆN KỂ VỀ BẾN ĐÒ NGANG TRẦN XÁ – HÀ KIÊN
- CHUYỆN CHƯA KỂ
- TƯỞNG NHỚ ĐỒNG ĐỘI TÔI
- TỰ HÀO QUÊ HƯƠNG, TỰ HÀO WEBSITE LÀNG TRẦN XÁ
- LÀM ĐƯỜNG GIAO THÔNG NÔNG THÔN - KHI NGƯỜI DÂN ĐỒNG THUẬN
- DU KÝ ĐẦU XUÂN MIỀN ĐẤT PHƯƠNG NAM - SÀI GÒN, VŨNG TÀU
- NHỮNG CA KHÚC CỦA TÁC GIẢ NGUYỄN THỊ XUÂN MÃN
- MƠ VỀ QUÊ MẠ…
- DU KÝ ĐẦU XUÂN MIỀN ĐẤT PHƯƠNG NAM - SÀI GÒN, VŨNG TÀU