Tôi xa quê khi mười tám tuổi
Thoáng cuộc đời đã sáu mươi năm
Bước chân đi muôn dặm nẻo đường
Cho thỏa chí tang bồng trai trẻ
Giờ Hà Nội phố phường muôn vẻ
Vẫn nhớ về quê mẹ khôn nguôi
Trần Xá ơi, in đậm trong tôi
Bao kỷ niệm êm đềm, dữ dội
Tuổi thơ tôi là trưa hè bơi lội
Trên dòng sông Nhật Lệ biếc xanh
Những buổi chiều thả cánh diều bay
Hay buổi tối trốn tìm trận giả
Tôi lớn lên với làng Trần Xá
Những tháng ngày vất vả, gian lao
Đồng cạn khô bởi nắng, gió lào
Vẫn đập đất tơi bằng vồ gỗ
Từ sáng sớm đến khi sẩm tối
Từng bạn người hối hả chạy đua
Để gieo hạt kịp trời mưa xuống
Cho vụ mười nẩy hạt sây bông
Tôi nhớ quê, nhớ về đi củi
Ngày hai triêng (1) là ở rú ngang
Riêng ba triêng dành hàng cao thủ
Còn rú côi, chuyện vặt năm triêng
Nhớ quê hương nhớ những ngày mùa
Lúa chín vàng trên đồng trải thảm
Cả dân làng dậy từ sáng sớm
Để ra đồng gặt hái gánh gồng
Rồi chiều về lúa chất đầy sân
Cả nhà rộn bên mâm cơm mới
Mùi cơm chín tỏa lan thơm nức
Của làng quê hạnh phúc được mùa
Nhớ quê hương năm tháng chiến tranh
Cả làng ta gồng mình chống đỡ
Loạt đầu tiên dội là bom tấn
Lúc hai giờ đang giấc ngủ ngon
Kể từ đó quê ta hứng chịu
Biết bao lần oanh kích máy bay
Hàng loạt bom cày xới khắp làng
Rồi pháo hạm, bom bi, rốc két
Dòng Nhật Lệ thủy lôi (2) chúng thả
Và từ trường (3), rải cả Mười Lăm (4)
Để ngăn chặn hàng ra tiền tuyến
Nhưng làm sao cản được lòng người
Có buổi chiều, khói bếp bình yên
Mọi nhà bên mâm cơm ríu rít
Bổng có tiếng ù xa vọng lại
Rồi to dần, tiếng réo, nổ đanh
Một phút lặng, xôn xao, rồi gào khóc
Nổi đau nào hơn mất người thân
Bởi rốc két giặc thù giết hại
Sáu người dân trong một buổi chiều
Có buổi tối mùa hè dịu lại
Bởi suốt ngày nắng nóng gió lào
Lại có tiếng máy bay gầm rú
Và vang trời bom nổ lân tinh
Cả Xóm Chùa cháy sáng màn đêm
Tiếng kêu khóc, thét gào hoảng loạn
Dưới pháo sáng, máy bay gầm rú
Tiếng bom bi xé thủng đất trời
Trong tiếng nổ và tràn lửa cháy
Dân quân làng bám trụ, cứu dân
Họ lấy nước Giếng Chùa dập lửa
Để đưa người bị bỏng thoát ra
Và anh Thẻ, dân quân ưu tú
Đã hy sinh vì quyết cứu dân
Anh ngã xuống Giếng Chùa bom lửa
Khi trên tay xô nước không buông
Anh Thẻ ơi, bao năm đã qua rồi
Tôi vẫn nhớ như in hình dáng
Người Liệt sỹ của làng, bất tử
Vẫn hiện về trong mỗi chúng ta
Tôi kể lại vài ba kỷ niệm
Về một thời để nhớ chưa xa
Như tri ân đất mẹ hiền hòa
Nuôi tôi lớn bởi ngọt ngào bầu sữa
Quê hương ơi dù chân trời góc bể
Vẫn nhớ về mãi mãi không thôi
Vẫn thì thầm tên gọi mỗi đêm
Và khi nhớ lại tràn đầy kỷ niệm.
Nguyễn Thanh Tùng
Chú Thích:
(1) Triêng: Tiếng địa phương chỉ gánh (gánh củi);
(2) Thủy lôi: Một loại bom thả xuống sông, khi tàu thuyền đi qua sẽ gây nổ;
(3) Từ trường: Một loại bom thả xuống đường, khi xe đi qua sẽ gây nổ;
(4) Mười Lăm: Là đường 15 - phần đường mòn Hồ Chí Minh đi qua địa phận làng.