Nguyễn Mậu Trường
Lần về quê Trần Xá năm đó, tôi được vinh dự tham gia một sự kiện trọng đại đáng nhớ của làng, mà những người con làng Trần Xá tha phương đều ao ước, nhưng nằm mơ cũng không thể nào có được. Đó là niềm tự hào xen lẫn nỗi vui mừng người dân làng Trần Xá và của riêng tôi khi chứng kiến thời khắc trọng đại xảy ra ở cái làng Trần Xá thơ mộng nhỏ bé nằm ven ngả ba sông, nơi tôi đã cất tiếng khóc chào đời, đó là lễ cúng động thổ xây ĐÌNH LÀNG TRẦN XÁ
Năm đó, do lần đầu tiên ra làng bằng máy bay, ( Vì những lần trước tôi ra bằng xe khách…) nên nghĩ đem theo bộ máy ảnh chuyên nghiệp ra sẽ khó khăn ở khâu an ninh sân bay, nên tôi chỉ đem theo chiếc máy ảnh du lịch Panasonic mà thôi, sau này tiếc vì lên sân bay thấy những vị khách khác vẫn cầm bộ máy ảnh chuyên nghiệp theo lên khoang hành khách được, nếu không năm đó sẽ có những tấm ảnh chất lượng hơn, uổng thật đó…
Mấy hôm nay chú út Cỏng của tôi đang là chủ tịch hội người cao tuổi của làng và Ông Rựa trưởng làng bàn bạc cho buổi lễ chi đó rất trọng đại lắm sắp xảy ra..Thắc mắc mà không dám hỏi chuyện người lớn, cho nên tôi chờ đến chiều, chú cháu lai rai nhâm nhi tí rượu mới mạnh dạn hỏi chú út… Chú cầm ly rượu nhỏ cụng ly cùng tôi rồi ngữa mặt làm cái ực, xong đặt ly rượu xuống bàn, rồi âu yếm nhìn tôi nói với vẻ trọng đại mà tự hào rằng hai hôm nữa là làm lễ động thổ xây lại đình làng Trần Xá đó con, đây là ước nguyện của người dân làng ta ấp ủ bao năm nay sau khi đình làng xưa bị giặc Pháp phá hoại , để sáng mai chú đưa ra vị trí xây đình làng nhé.
Sáng mai hai chú cháu ra nơi hội trường là trụ sở làm việc Ban lãnh đạo làng, chú nói nơi sân rộng này sẽ xây đình làng mình đó, rồi chú chỉ hướng mặt tiền đình làng quay về phía nam. Tôi nói sao không quay về hướng chính của con đường lớn này mà phải quay về hướng lối nhỏ này hả chú, theo cháu quay ra hướng chính của con đường phụ nữ quản lý là đẹp chú à…Chú cười nói xây đình làng là việc quan trọng không thể quay hướng nào cho đẹp như ý mình được, mà phải quay về hướng nào hưng thịnh cho làng thì con cháu mới thuận tiện làm ăn, làng mới phát triển con cháu học hành, làm ăn nên ra phát triển cháu à. Ông bà mình có câu có kiêng có lành, thế nên vừa rồi cháu Lời đi Huế mời cho được vị thầy xem phong thuỷ hay nổi tiếng ở đó về làng mình nghiên cứu và chọn hướng đó cháu à…Tiện đây tôi cũng giải thích thêm em Lời là con rể của chú Cỏng, chủ nhà hàng Lời Lài ở Thành phố Đồng Hới, em ấy tuy là rể của làng nhưng rất tâm huyết, nhiệt tình như mình là người sinh ra từ làng Trần Xá vậy đó.
Chú nói sáng mai là O Định người tài trợ chính trong việc xây dựng đình làng (mà sau này tổng kế đã tài trợ 1.234 tỷ đồng) cùng O Vinh ở Huế ra. Cũng xin nói thêm O Định là cháu gọi Đại tướng Võ Nguyên Giáp là cậu ruột, còn O Vinh là O ruột của tôi vợ liệt sĩ bác sĩ Nguyễn Đức Nam đã hy sinh ở miền Nam, trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước. Chú Út nhìn về hướng ngọn núi Thần Đinh bên kia sông rồi chậm rải nói tiếp, khuya đêm mốt là ngày 09 tháng 7 năm 2013 tức ngày 1/6 năm Đinh Tỵ vào lúc 2 giờ sáng sẽ làm lễ động thổ xây dựng đình làng cháu à…
Tôi lại hỏi sao mà khuya dữ vậy hả chú, làm sao bà con trong làng tham gia lễ động thổ được?
Chú cười cười : Thì thầy phong thủy chọn ngày giờ như vậy đó. Ông Rựa sẽ thông báo trên loa phóng thanh cho bà con biết để tham dự. Nói xong chú kéo tay tôi về nhà.
Đúng như lời chú út Cỏng nói, trưa mai thì O Định và O Vinh từ Huế ra…Lần đầu tiên tôi gặp O Định nên O Vinh kéo tay tôi lại giới thiệu với O Định, đây là cháu Trường con cả của anh Đàn em đó chị. Tôi cúi đầu chào O Định và nói mời hai O vào ngồi uống nước cho khỏe đã…O Định cười tươi nói cháu này giống y anh Đàn hè, tôi cũng không ngờ ba tôi lại quen O Định và được nghe O nói vậy mọi người đều cười vui vẻ…
Đêm khuya hôm ấy trời hiu hiu gió nhẹ và thoáng mát chứ không nóng nực như những ngày trước, có lẽ trời cũng thương người dân làng Trần Xá nên cho một đêm khuya khí hậu mát mẽ an lành, thuận tiện cho việc làm lễ động thổ. Khi chiều các cháu đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong làng đã làm vệ sinh sân nơi làm lễ động thổ xây dựng đình làng Trần Xá và giăng thêm mấy bóng đèn chiếu sáng
Đêm đó trong làng các vị lớn tuổi không ai ngủ được, ngồi uống trà nao nức chờ đến giờ tham gia lễ động thổ đình làng. Đến một giờ sáng thì các chú chức sắc trong làng như Ông Uy bí thư Đảng bộ, Ông Rựa trưởng làng, ông Nghĩa Trưởng Ban Quản lý Xây dựng đình, chú Cỏng chủ tịch hội người cao tuổi làng, O Định O Vinh cùng các vị đại diện các dòng họ, các lão ông lão bà và nhiều người dân trong làng ra tham gia bày các mâm cổ để cúng. Những ánh đèn được bật sáng rực cả một vùng rộng lớn. Nhìn mâm cổ chia làm hai nơi, có mâm trên mâm dưới rất trang trọng và cung kính dâng lên tổ tiên ông bà rất trang nghiêm mà long trọng lắm.
Chú Cỏng và Ông Rựa mặc áo mão màu xanh như những vị quan văn trong triều đình ngày xưa thật oai phong lẫm liệt, phía dưới các bô lão ngồi yên vị trên những băng ghế, bà con còn lại đứng phía sau ai cũng mong đến giờ tiến hành lễ động thổ xây xựng đình làng.
Buổi lễ hôm đó do chú Cỏng làm chủ tế bên cạnh Ông Rựa và các vị được phân công hỗ trợ, khi tiếng phèn la beng…beng…beng… vang lên trong đêm khuya tĩnh mịt thì mọi người không ai bảo ai dều im lặng để tiến hành lễ cúng.
Ông Uy, Ông Liệt, Ong Nghĩa, và chú Cỏng lên đèn thắp hương bắt đầu buổi lễ, làn hương khói thơm bay lên không trung thơm ngát ấm áp lòng người, chú Cỏng đọc bài văn tế nói về ý nghĩa và mong ước có một ngôi đình làng đã bao nhiêu năm qua của người dân làng Trần Xá đến bây giờ mới hiện thực, thế mới biết người dân làng trần Xá hân hoan phấn khởi biết bao nhiêu.
Buổi lễ diễn ra trong khoảng một tiếng đồng hồ, tôi lăng xăng cầm máy ảnh ghi lại những giây phút linh thiêng quý giá mà may mắn tôi được tham gia đúng lần về thăm quê hương.
Xong buổi lễ chú Cỏng và các vị bô lão trong làng đều nói ưu tiên cho O Định và O Vinh hóa vàng bạc. Vàng mã được thỉnh từ bàn cúng xuống và O Định là người châm lửa hóa vàng, sau đó các vị bô lão quây quần bên đống lửa vui vẻ hân hoan cầm các cây tre dài khơi từng xấp vàng mã cho lửa cháy bùng lên với những tiếng cười vui hào hứng, phấn khởi như cùng nhau ôn nhớ lại những lần đi đốt lửa trại thời thanh niên, nhìn các vị cao tuổi cười đùa tôi cũng mừng theo nỗi niềm vui chung.
Đến bây giờ thì đình làng đã xây dựng xong, rất uy nghi mà trang trọng và trở thành biểu tượng của làng Trần Xá, bạn bè khắp nơi về thăm làng đều đến viếng thăm thắp hương tại đình làng, chúng tôi những người con làng Trần Xá tha phương mỗi lần về thăm quê cũng đều ghé thăm và thắp hương tại đình làng và nghĩa trang liệt sĩ xã Hàm Ninh, như một sự tri ân ông bà tổ tiên và sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ qua hai thời kỳ chống đế quốc Pháp và Mỹ.
Tôi mãi mãi không quên kỷ niệm đáng nhớ mà may mắn trong đời là được tham dự đêm lễ động thổ xây dựng đình làng Trần Xá. Thế đó ! Vì sao các bạn thường hỏi tôi sao eng yêu làng Trần Xá đến thế…Yêu lắm Trần xá ơi!..
Mấy hôm nay chú út Cỏng của tôi đang là chủ tịch hội người cao tuổi của làng và Ông Rựa trưởng làng bàn bạc cho buổi lễ chi đó rất trọng đại lắm sắp xảy ra..Thắc mắc mà không dám hỏi chuyện người lớn, cho nên tôi chờ đến chiều, chú cháu lai rai nhâm nhi tí rượu mới mạnh dạn hỏi chú út… Chú cầm ly rượu nhỏ cụng ly cùng tôi rồi ngữa mặt làm cái ực, xong đặt ly rượu xuống bàn, rồi âu yếm nhìn tôi nói với vẻ trọng đại mà tự hào rằng hai hôm nữa là làm lễ động thổ xây lại đình làng Trần Xá đó con, đây là ước nguyện của người dân làng ta ấp ủ bao năm nay sau khi đình làng xưa bị giặc Pháp phá hoại , để sáng mai chú đưa ra vị trí xây đình làng nhé.
Sáng mai hai chú cháu ra nơi hội trường là trụ sở làm việc Ban lãnh đạo làng, chú nói nơi sân rộng này sẽ xây đình làng mình đó, rồi chú chỉ hướng mặt tiền đình làng quay về phía nam. Tôi nói sao không quay về hướng chính của con đường lớn này mà phải quay về hướng lối nhỏ này hả chú, theo cháu quay ra hướng chính của con đường phụ nữ quản lý là đẹp chú à…Chú cười nói xây đình làng là việc quan trọng không thể quay hướng nào cho đẹp như ý mình được, mà phải quay về hướng nào hưng thịnh cho làng thì con cháu mới thuận tiện làm ăn, làng mới phát triển con cháu học hành, làm ăn nên ra phát triển cháu à. Ông bà mình có câu có kiêng có lành, thế nên vừa rồi cháu Lời đi Huế mời cho được vị thầy xem phong thuỷ hay nổi tiếng ở đó về làng mình nghiên cứu và chọn hướng đó cháu à…Tiện đây tôi cũng giải thích thêm em Lời là con rể của chú Cỏng, chủ nhà hàng Lời Lài ở Thành phố Đồng Hới, em ấy tuy là rể của làng nhưng rất tâm huyết, nhiệt tình như mình là người sinh ra từ làng Trần Xá vậy đó.
Chú nói sáng mai là O Định người tài trợ chính trong việc xây dựng đình làng (mà sau này tổng kế đã tài trợ 1.234 tỷ đồng) cùng O Vinh ở Huế ra. Cũng xin nói thêm O Định là cháu gọi Đại tướng Võ Nguyên Giáp là cậu ruột, còn O Vinh là O ruột của tôi vợ liệt sĩ bác sĩ Nguyễn Đức Nam đã hy sinh ở miền Nam, trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước. Chú Út nhìn về hướng ngọn núi Thần Đinh bên kia sông rồi chậm rải nói tiếp, khuya đêm mốt là ngày 09 tháng 7 năm 2013 tức ngày 1/6 năm Đinh Tỵ vào lúc 2 giờ sáng sẽ làm lễ động thổ xây dựng đình làng cháu à…
Tôi lại hỏi sao mà khuya dữ vậy hả chú, làm sao bà con trong làng tham gia lễ động thổ được?
Chú cười cười : Thì thầy phong thủy chọn ngày giờ như vậy đó. Ông Rựa sẽ thông báo trên loa phóng thanh cho bà con biết để tham dự. Nói xong chú kéo tay tôi về nhà.
Đúng như lời chú út Cỏng nói, trưa mai thì O Định và O Vinh từ Huế ra…Lần đầu tiên tôi gặp O Định nên O Vinh kéo tay tôi lại giới thiệu với O Định, đây là cháu Trường con cả của anh Đàn em đó chị. Tôi cúi đầu chào O Định và nói mời hai O vào ngồi uống nước cho khỏe đã…O Định cười tươi nói cháu này giống y anh Đàn hè, tôi cũng không ngờ ba tôi lại quen O Định và được nghe O nói vậy mọi người đều cười vui vẻ…
Đêm khuya hôm ấy trời hiu hiu gió nhẹ và thoáng mát chứ không nóng nực như những ngày trước, có lẽ trời cũng thương người dân làng Trần Xá nên cho một đêm khuya khí hậu mát mẽ an lành, thuận tiện cho việc làm lễ động thổ. Khi chiều các cháu đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong làng đã làm vệ sinh sân nơi làm lễ động thổ xây dựng đình làng Trần Xá và giăng thêm mấy bóng đèn chiếu sáng
Đêm đó trong làng các vị lớn tuổi không ai ngủ được, ngồi uống trà nao nức chờ đến giờ tham gia lễ động thổ đình làng. Đến một giờ sáng thì các chú chức sắc trong làng như Ông Uy bí thư Đảng bộ, Ông Rựa trưởng làng, ông Nghĩa Trưởng Ban Quản lý Xây dựng đình, chú Cỏng chủ tịch hội người cao tuổi làng, O Định O Vinh cùng các vị đại diện các dòng họ, các lão ông lão bà và nhiều người dân trong làng ra tham gia bày các mâm cổ để cúng. Những ánh đèn được bật sáng rực cả một vùng rộng lớn. Nhìn mâm cổ chia làm hai nơi, có mâm trên mâm dưới rất trang trọng và cung kính dâng lên tổ tiên ông bà rất trang nghiêm mà long trọng lắm.
Chú Cỏng và Ông Rựa mặc áo mão màu xanh như những vị quan văn trong triều đình ngày xưa thật oai phong lẫm liệt, phía dưới các bô lão ngồi yên vị trên những băng ghế, bà con còn lại đứng phía sau ai cũng mong đến giờ tiến hành lễ động thổ xây xựng đình làng.
Buổi lễ hôm đó do chú Cỏng làm chủ tế bên cạnh Ông Rựa và các vị được phân công hỗ trợ, khi tiếng phèn la beng…beng…beng… vang lên trong đêm khuya tĩnh mịt thì mọi người không ai bảo ai dều im lặng để tiến hành lễ cúng.
Ông Uy, Ông Liệt, Ong Nghĩa, và chú Cỏng lên đèn thắp hương bắt đầu buổi lễ, làn hương khói thơm bay lên không trung thơm ngát ấm áp lòng người, chú Cỏng đọc bài văn tế nói về ý nghĩa và mong ước có một ngôi đình làng đã bao nhiêu năm qua của người dân làng Trần Xá đến bây giờ mới hiện thực, thế mới biết người dân làng trần Xá hân hoan phấn khởi biết bao nhiêu.
Buổi lễ diễn ra trong khoảng một tiếng đồng hồ, tôi lăng xăng cầm máy ảnh ghi lại những giây phút linh thiêng quý giá mà may mắn tôi được tham gia đúng lần về thăm quê hương.
Xong buổi lễ chú Cỏng và các vị bô lão trong làng đều nói ưu tiên cho O Định và O Vinh hóa vàng bạc. Vàng mã được thỉnh từ bàn cúng xuống và O Định là người châm lửa hóa vàng, sau đó các vị bô lão quây quần bên đống lửa vui vẻ hân hoan cầm các cây tre dài khơi từng xấp vàng mã cho lửa cháy bùng lên với những tiếng cười vui hào hứng, phấn khởi như cùng nhau ôn nhớ lại những lần đi đốt lửa trại thời thanh niên, nhìn các vị cao tuổi cười đùa tôi cũng mừng theo nỗi niềm vui chung.
Đến bây giờ thì đình làng đã xây dựng xong, rất uy nghi mà trang trọng và trở thành biểu tượng của làng Trần Xá, bạn bè khắp nơi về thăm làng đều đến viếng thăm thắp hương tại đình làng, chúng tôi những người con làng Trần Xá tha phương mỗi lần về thăm quê cũng đều ghé thăm và thắp hương tại đình làng và nghĩa trang liệt sĩ xã Hàm Ninh, như một sự tri ân ông bà tổ tiên và sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ qua hai thời kỳ chống đế quốc Pháp và Mỹ.
Tôi mãi mãi không quên kỷ niệm đáng nhớ mà may mắn trong đời là được tham dự đêm lễ động thổ xây dựng đình làng Trần Xá. Thế đó ! Vì sao các bạn thường hỏi tôi sao eng yêu làng Trần Xá đến thế…Yêu lắm Trần xá ơi!..
Đà Lạt, 17/12/2021
